ایستاده در کنار نبی(ص) | زنان، یاور قابل‌اتکای گسترش اسلام در طول تاریخ شیعه
از نقش‌آفرینی زنان در صدر اسلام و پس از آن، می‌توان از حضور آنها در مبارزات و پذیرش مسئولیت در انجام امور به عنوان کنشگری اجتماعی و همچین حضور در فعالیت‌های سیاسی یاد کرد.
حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ زنان در عصر ائمه معصوم (ع) و پس از آن در تاریخ ۱۴۰۰ساله تشیع گاه مثل خورشیدی درخشان بوده‌اند و گاه مانند ستاره‌هایی کوچک و پراکنده، گاه رشته نوری بوده‌اند ادامه‌دار و گاه منوری که در دل شب تاریکی را برای لحظاتی می‌شکافته‌اند، اما همگی یک نقطه مشترک داشته‌اند، همگی بسان نور‌های روشنی‌بخش و آگاهی‌دهنده‌ای بوده‌اند که برای مقطعی مسیر تاریخ تشیع را روشن کرده‌اند و به عنوان نیمی از جامعه وظیفه خود را در برابر امت و پروردگار انجام داده‌اند و در این کهکشان روشن، نقاطی را به نام خود زده‌اند.
آن‌چنان‌که شهید مطهری در‌این‌باره می‌گوید: «اگر به تاریخ اسلام نگاه کنید می‌بینید که تاریخ اسلام یک تاریخ مذکّر- مؤنّث است ولی مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش. پیغمبر (ص) یاران مذکری دارد و یاران مؤنثی؛ هم راوی زن دارد و هم راوی مرد.» به بهانه سالروز وفات (به روایتی) یکی از این نام‌های درخشان، حضرت خدیجه (س)، مروری بر این قدم‌های نورانی و تأثیرشان در ادامه حیات اسلام خواهیم داشت.
ایستاده در کنار ولی
حضرت خدیجه در کنار امام علی (ع) نخستین مسلمان بود. نخستین زنی که در دوران تاریک جاهلیت به محمد رسول خدا (ص) ایمان آورد و نه‌تنها به او اقتدا کرد و در کنارش به نماز ایستاد که با نام و مال و آبرو از نهال کوچک اسلام مراقبت کرد. در منابع آمده است که حضرت خدیجه (س) بهترین و صادق‌ترین وزیر، مشاور و مایه آرامش پیامبر (ص) بود. برای درک بهتر اقدامات و نقش‌آفرینی این بانوی بزرگوار بهترین سند، سخنان رسول خدا (ص) در وصف ایشان است.
«خداوند هیچ‌گاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچ‌کس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که هیچ‌کس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، اموالشان را از من دریغ کردند.» (الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۲۴) این حضور پررنگ زنانه در زمان فقدان یاران و یاوران در تاریخ شیعه و پس از آن با دفاع حضرت فاطمه زهرا (س) از مقام ولایت و پشتیبانی و معیت حضرت زینب (س) از مقام امامت تکرار شد.
کنشگران اجتماعی که اهل سیاست بودند
از نقش‌آفرینی زنان در صدر اسلام و پس از آن، می‌توان از حضور آنها در مبارزات و پذیرش مسئولیت در انجام امور به عنوان کنشگری اجتماعی و همچین حضور در فعالیت‌های سیاسی یاد کرد. آن‌چنان‌که در فتح مکه، پیامبر به «امیّه» (امَیمَه)، خواهر حضرت خدیجه دستور داد از زنان بیعت بگیرد و بیعت او را به رسمیت شناخت.
این گزارش و سایر گزارش‌هایی مانند این بیانگر نقش آفرینی زنان در صدر اسلام به عنوان نماینده و کارگزار رسول خدا (ص) هستند. در صدر اسلام زنان نه‌تنها از حضور در مسجد منع نشدند، بلکه در اعمال عبادی سیاسی مانند نماز جمعه و همچنین اعیاد نیز حضور داشتند.
کنشگری‌ام‌سلمه در ماجرای غصب فدک نمونه دیگری از این فعالیت‌ها بود. آمده است که او در زمانی که مردان سکوت کرده بودند شجاعانه از حق حضرت زهرا (س) دفاع کرد و در زمان حکومت امام علی (ع) نیز به یاری ایشان برخاست. اما سرآمد این کنشگری اجتماعی - سیاسی، حضرت فاطمه معصومه (س) است که در دوران امام رضا (ع) برای حمایت از امام زمان خود، دست به هجرت زد.
میراث‌داران کلام اهل بیت (ع)
بخشی از میراث شیعه در قالب روایات و احادیث ائمه هستند. این احادیث در کنار قرآن کریم منبع احکام الهی و آموزه‌های دین هستند. جمع‌آوری و تدوین این میراث از زمان پیامبر (ص) آغاز شد و بسیاری از صحابه در کار حفظ و گردآوری حدیث بودند. عملی گران‌قدر که پس از ایشان با وجود حضور ائمه از سوی شیعیان ادامه پیدا کرد و با توجه به تلاش محدثان، احادیث اهل بیت (ع) حفظ شده و انتشار پیدا کرد، امروز به دست ما رسیده است.
با نگاهی به تاریخ تدوین حدیث شیعه درمی‌یابیم که زنان بخشی از این تلاش قابل تقدیر برای حفظ آموزه‌های الهی اهل بیت بوده‌اند. حضرت زهرا (س) و همچنین حضرت زینب (س) بانوان محدثی هستند که در پیشبرد این حرکت عظیم نقش داشته‌اند. مسیری که در ادامه با وجود افرادی، چون‌ام‌سلمه و دختران ائمه ادامه یافته و پرچمش به دست حضرت معصومه (س) رسید. زنان مسلمان در رعایت امانت در نقل روایت، ممتاز بوده‌اند و از مواضع اتهام در نقل حدیث به دور مانده‌اند.
زنان اندیشمندی که معلم و خطیب بودند
آموزش، دیگر بخشی است که زنان با حضور در آن توانستند در گسترش آموزه‌های اسلام نقش‌آفرینی کنند. در صدر اسلام زنان اندکی خواندن و نوشتن می‌دانستند، اما در این میان زنانی بودند که در حوزه نویسندگی نام‌آور بودند و مشغول به آموزش زنان شدند. یکی از حوزه‌هایی که زنان نویسنده و اندیشمند در کنار آموزش به آن ورود کردند، جمع‌آوری و کتابت قرآن بود.
حضرت فاطمه (س)، شاگردانی، چون فضّه، اسما و رقیّه داشت؛ به جز حضور در عرصه معارف قرآن و تلاوت قرآن، زنان در تاریخ اسلام به عنوان سخنران و مبلغ و خطیب نقش‌آفرینی کرده‌اند. خطابه‌های ماندگار این بانوان مانند حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س) در تنگنا‌های تاریخی نقشی روشنگر داشت. یک روشنگری که به حفظ معارف اسلامی و آموزه‌های دین کمک بسیاری کرد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
